عقلگرایی در مدرسۀ امامیۀ بغداد و معتزله
نویسندگان
چکیده مقاله:
عقل در معتزله با تعابیری چون علم، منع، فکر، نظر، راه رسیدن به علم و درک واجبات تعریف شده است. ایشان اولین گروه از اهل سنت بودند که از عقل نظری در شناخت دین بهره گرفتند و از طریق عقل عملی بر حسن و قبح افعال استدلال و فعل قبیح را از خدا رد و به انجام تکلیف استدلال کردند. در مدرسۀ امامیۀ بغداد، شیخ مفید و سید مرتضی ، عقل را بر قوهای اطلاق کردهاندکه اقتضای تمییز دارد و شیخ طوسی عقل را مجموعۀ علوم تعریف کرده است. در این مکتب کارکردهای عقل، یعنی نظری و عملی پذیرفته شده است. در زمینۀ رابطۀ عقل و وحی، در حالی که شیخ مفید همچون متکلمان مکتب کوفه و برخلاف معتزله، عقل را نیازمند وحی می داند، سید مرتضی و شیخ طوسی چنین نیاز و وابستگی را قبول ندارند. معتزله و امامیۀ بغداد بحثی در حجیت عقل ارائه نکردهاند و گویا آنرا امری بدیهی پنداشتهاند و در عمل از عقل بهعنوان منبع و ابزار استفاده میکنند.
منابع مشابه
عقل گرایی در مدرسۀ امامیۀ بغداد و معتزله
عقل در معتزله با تعابیری چون علم، منع، فکر، نظر، راه رسیدن به علم و درک واجبات تعریف شده است. ایشان اولین گروه از اهل سنت بودند که از عقل نظری در شناخت دین بهره گرفتند و از طریق عقل عملی بر حسن و قبح افعال استدلال و فعل قبیح را از خدا رد و به انجام تکلیف استدلال کردند. در مدرسۀ امامیۀ بغداد، شیخ مفید و سید مرتضی ، عقل را بر قوه ای اطلاق کرده اندکه اقتضای تمییز دارد و شیخ طوسی عقل را مجموعۀ علوم...
متن کاملبررسی و نقد تأثیرپذیری عقلگرایی زیدیه از معتزله
پژوهش حاضر در پی آن است تا با بهرهمندی از منابع علمی معتبر، ریشههای پنداریِ تأثیرپذیری اندیشۀ عقلگرایانه زیدیه از معتزله واکاوی، نقد و بررسی کند و این پرسش که آیا عقلگرایی زیدیه متأثر از اندیشۀ فکری معتزله است و این که چرا بسیاری بر این باورند زیدیه تحت تأثیر اندیشۀ فکری معتزله قرار گرفته و معتقد به اصول پنجگانه آنان هستند، پاسخی ارائه کند و ضمن رد دلایل ارائه شده...
متن کاملآراء متکلمان نوبختی در میانه مدرسۀ کوفه و بغداد
ابوسهل و ابو محمد نوبختی از برجستهترین متکلمان مدرسۀ بغداد نقش بسزایی در تاریخ کلام امامیه دارند. آنان از سویی میراثدار مدرسۀ کلامی کوفه و از سوی دیگر زمینهساز مدرسۀ کلامی بغداد (شیخ مفید و شاگردانش) میباشند. در عین حال، آراء کلامی نوبختیان تفاوتهایی با دو مدرسۀ کلامی پیشگفته دارد. از آنجا که تقریباً هیچیک از آثار این دو متکلم امامی به دست ما نرسیده، در این نوشتار با بررسی گزارشهای بر ج...
متن کاملتبیین تاریخی و کلامی مکتب معتزله بصره و بغداد
بدون شک در جامعه علمی اسلامی، بسیاری از فرقهها کنار یکدیگر حضور داشته و تعامل فکری داشته اند. یکی از مهم ترین مکاتبی که به لحاظ تاریخی و کلامی نقش چشم گیری در ظهور عقاید کلامی، داشته اند، معتزله بودند. معتزله از واژه ی اعتزال به معنای دوری جستن و کناره گیری گرفته شده و در دانش فرق به عنوان یکی از مشهورترین مکاتب کلامی در نظر گرفته می شوند که واصل بن عطا در نیمه نخست قرن دوم هجری در بصره آن ...
متن کاملآراء متکلمان نوبختی در میانه مدرسۀ کوفه و بغداد
ابوسهل و ابو محمد نوبختی از برجسته ترین متکلمان مدرسۀ بغداد نقش بسزایی در تاریخ کلام امامیه دارند. آنان از سویی میراث دار مدرسۀ کلامی کوفه و از سوی دیگر زمینه ساز مدرسۀ کلامی بغداد (شیخ مفید و شاگردانش) می باشند. در عین حال، آراء کلامی نوبختیان تفاوت هایی با دو مدرسۀ کلامی پیش گفته دارد. از آن جا که تقریباً هیچ یک از آثار این دو متکلم امامی به دست ما نرسیده، در این نوشتار با بررسی گزارش های بر ج...
متن کاملبررسی اعتقادنامه قادری و تأثیر اجتماعی ـ سیاسی آن در معتزله بغداد
اختلافها و منازعههای فرقهای میان اهل حدیث و معتزله در سده دوم هجری، به پیروی مأمون خلیفه عباسی از سیاست محنه و دفاع دستگاه خلافت از اندیشه معتزله انجامید، اما با پایان یافتن خلافت واثق و آغاز حکومت متوکل که به اهل حدیث گرایش داشت، این سیاست به سرانجام نرسید و معتزله در عرصۀ سیاست، به کناری گذاشته شدند و از اینرو، قدرت اهل حدیث و نیروهای سنتگرا فزونی گرفت. اختلافهای مذهبی در قالب کوششهای ...
متن کاملمنابع من
با ذخیره ی این منبع در منابع من، دسترسی به آن را برای استفاده های بعدی آسان تر کنید
ذخیره در منابع من قبلا به منابع من ذحیره شده{@ msg_add @}
عنوان ژورنال
دوره 11 شماره 1
صفحات 57- 82
تاریخ انتشار 2014-04-21
با دنبال کردن یک ژورنال هنگامی که شماره جدید این ژورنال منتشر می شود به شما از طریق ایمیل اطلاع داده می شود.
میزبانی شده توسط پلتفرم ابری doprax.com
copyright © 2015-2023